نحوه تنظیم فشار و دبی در سیستم هیدرولیک

مقدمه

در سیستم‌های هیدرولیک، فشار و دبی (جریان سیال) دو پارامتر کلیدی هستند که به‌طور مستقیم بر عملکرد، ایمنی و طول عمر تجهیزات تأثیر می‌گذارند. فشار بیش ازحد می‌تواند به ترکیدن شیلنگ‌ها یا آسیب‌دیدگی شیرآلات منجر شود و دبی نامناسب باعث کاهش راندمان و کندی عملکرد سیستم می‌شود.

هدف این مقاله آموزش تنظیم صحیح این دو عامل مهم است.

۱. آشنایی با مفاهیم پایه

• فشار (Pressure): نیروی واردشده بر واحد سطح سیال، معمولاً برحسب بار (bar) یا پاسکال (Pa) بیان می‌شود.

• دبی (Flow rate): حجم سیال عبوری در یک بازه زمانی، برحسب لیتر بر دقیقه (L/min) یا گالن بر دقیقه (GPM).

رابطه فشار و دبی: در سیستم هیدرولیک، فشار بیشتر الزاماً به معنی دبی بیشتر نیست. فشار توانایی غلبه بر مقاومت بار را فراهم می‌کند و دبی سرعت اجرای عملگرها را تعیین می‌کند.

۲. تجهیزات مورد استفاده برای تنظیم فشار و دبی

1. شیر اطمینان (Relief Valve): تنظیم حد بالای فشار مجاز سیستم

2. شیر کنترل فشار (Pressure Control Valve): کنترل و تثبیت فشار در بخش‌های مختلف

3. شیر کنترل جریان (Flow Control Valve): کاهش یا افزایش دبی متناسب با نیاز

4. پمپ هیدرولیک با کنترل متغیر: قابلیت تغییر دبی خروجی بدون نیاز به تغییر فشار

5. گیج فشار (Pressure Gauge): پایش دقیق فشار سیستم هنگام تنظیم

۳. مراحل تنظیم فشار در سیستم هیدرولیک

1. قطع فشار و ایزوله کردن سیستم:

   • قبل از تغییر هرگونه تنظیمات، سیستم را خاموش کنید و فشار باقی‌مانده را تخلیه کنید.

2. اتصال گیج فشار:

   • گیج را به پورت فشار متصل کنید تا هنگام تنظیم، عدد دقیق را مشاهده کنید.

3. آزاد کردن پیچ تنظیم شیر اطمینان:

   • پیچ یا مهره قفل‌کن را کمی شل کنید.

4. تنظیم تدریجی:

   • پیچ تنظیم را به‌آرامی بچرخانید (ساعتگرد برای افزایش، پادساعتگرد برای کاهش فشار).

   • همزمان پمپ را روشن کرده و عملکرد سیستم را زیر بار واقعی بررسی کنید.

5. قفل کردن تنظیم:

   • پیچ قفل را مجدداً محکم کرده و دوباره فشار نهایی را چک کنید.

۴. مراحل تنظیم دبی (Flow)

1. شناسایی محل نصب شیر کنترل جریان:

   • معمولاً در مسیر ورودی عملگرها یا بعد از پمپ نصب می‌شود.

2. بررسی نیاز واقعی دستگاه:

   • سرعت بیش از حد می‌تواند باعث سایش زودهنگام قطعات شود.

3. تنظیم پیچ یا اهرم شیر کنترل جریان:

   • به‌صورت تدریجی بچرخانید تا سرعت مطلوب حاصل شود.

4. کنترل با فلومتر یا مشاهده تجربی:

   • برخی سیستم‌ها فلومتر نصب دارند و برخی به صورت تجربی بر اساس سرعت جک یا موتور هیدرولیک تنظیم می‌شوند.

۵. نکات ایمنی در هنگام تنظیم

• هرگز فشار را بالاتر از محدوده طراحی تجهیزات نبرید.

• هنگام تنظیم، از دستکش و عینک ایمنی استفاده کنید.

• از شیلنگ‌ها و اتصالات سالم و بدون نشتی استفاده کنید.

• تغییرات را به‌آرامی و تدریجی انجام دهید.

۶. عیب‌یابی رایج

• فشار ناپایدار: احتمال نشتی داخلی در پمپ یا شیر کنترل فشار

• دبی پایین: گرفتگی فیلتر یا خرابی پمپ

• صدای غیرمعمول: وجود هوا در سیستم یا کاویتاسیون در پمپ

جمع‌بندی

تنظیم صحیح فشار و دبی نه‌تنها باعث بهبود عملکرد و افزایش راندمان سیستم هیدرولیک می‌شود، بلکه عمر مفید تجهیزات را نیز افزایش می‌دهد. این کار باید توسط فرد متخصص انجام شود و استفاده از ابزار دقیق اندازه‌گیری، کلید موفقیت در این فرایند است.