عیب‌یابی نویز و ارتعاشات در پمپ‌های هیدرولیک

(راهنمای کامل تشخیص، دلایل و راهکارهای عملی)

مقدمه

پمپ هیدرولیک به عنوان قلب سیستم هیدرولیک، نقشی حیاتی در انتقال و تأمین فشار سیال دارد. شنیدن نویز (صداهای غیرعادی) و حس ارتعاشات در پمپ نشانه‌هایی از یک مشکل فنی مهم هستند که اگر به‌موقع رفع نشوند، می‌توانند منجر به آسیب‌های جدی، توقف خط تولید، و افزایش هزینه تعمیرات شوند.

در این مقاله به صورت جامع و عملی، انواع صداها و ارتعاشات، دلایل بروز آن‌ها، و راه‌های عیب‌یابی و برطرف‌کردن هر مورد را بررسی می‌کنیم.

انواع نویز و ارتعاش در پمپ هیدرولیک

۱. صدای “غرغر” یا “قُل‌قُل”

شبیه ورود حباب هوا یا کاویتاسیون

۲. صدای “تق‌تق” منقطع

شبیه خرابی یاتاقان یا ضربه داخلی

۳. صدای سوت کشیدن یا زوزه

بیانگر مشکل فشار، روانکاری، یا خرابی داخلی

۴. ارتعاش مداوم بدنه یا خطوط لوله

نشان دهنده نامیزانی، شاسی ضعیف، شل بودن بست‌ها، یا مشکل کوپلینگ

۵. صدای بلند و یکنواخت

بیانگر مشکل لقی بیش از حد داخلی یا خرابی جدی پمپ

دلایل اصلی نویز و ارتعاشات در پمپ‌های هیدرولیک

الف) علت‌های فنی و مکانیکی

1. ورود هوا به سیستم (آبریزش هوا)

   • دلیل: شل بودن اتصالات ورودی، پارگی شیلنگ‌ها، پایین بودن سطح روغن

   • عارضه: ایجاد حباب، کاویتاسیون، کاهش راندمان

2. کاویتاسیون

   • دلیل: مکش بیش از توان، گرفتگی صافی، ویسکوزیته نامناسب روغن

   • اثر صدا: غرغر شدیدی که معمولاً با لرزش همراه است

3. شل بودن کوپلینگ یا ناهمراستایی محور

   • دلیل: تراز نبودن بین الکتروموتور و پمپ

   • اثر: صدای ضربه یا ارتعاش غیرعادی

4. خرابی یاتاقان یا بلبرینگ

   • دلیل: فرسودگی، روانکاری ضعیف، ورود گرد و خاک

   • اثر: صدای تق‌تق، سایش یا زوزه بلند

5. لرزش و نامیزانی شاسی یا پایه

   • دلیل: زیرسازی نامناسب، نصب غلط یا شل‌شدن پیچ‌ها

ب) علت‌های سیالی و نگهداری

1. کیفیت و سطح نامناسب روغن هیدرولیک

   • دلیل: استفاده طولانی، آلودگی، یا روغن اشتباه

   • عارضه‌ها: صدا، خرابی پمپ، طول عمر پایین

2. گرفتگی صافی یا فیلتر روغن

   • اثر: افت فشار، وارد آمدن فشار اضافه به پمپ و ایجاد نویز/ارتعاش

3. دمای بالا یا پایین غیرمجاز روغن

   • دمای بالا= کاهش ویسکوزیته و خورندگی، دمای پایین= جریان ناقص

چک لیست عیب‌یابی، گام به گام

۱. بررسی وضعیت نصب و اتصالات

• کنترل شل بودن بست‌ها، زیرسازی و استحکام شاسی، تراز بودن محور پمپ و موتور

۲. بازرسی وضعیت روغن

• چک کردن سطح روغن (باید روی نمایشگر کامل باشد)، سلامت و تمیزی روغن، تعویض منظم مطابق با دفترچه راهنما

۳. بازبینی و پاک‌کردن صافی و فیلترها

• هر ۱ تا ۳ ماه بسته به محیط و کاربری

۴. بررسی اصوات و مکان صدا به کمک گوشی مکانیکی یا ترمومتر لیزری

• یاتاقان‌ها، کوپلینگ، محل اتصالات ورودی/خروجی

۵. بررسی لرزش با دست یا ویبرومتر ساده، تحلیل بتن زیر پمپ

• اگر لرزش انتقالی به زمین یا لوله شدید است، یک مشکل مکانیکی جدی وجود دارد

روش‌های کاهش و حذف نویز و ارتعاش

• ایزوله‌سازی پمپ و لوله‌ها با لرزه‌گیر مناسب

• تعمیر یا تعویض یاتاقان/کوپلینگ فرسوده

• تعویض روغن با نمونه استاندارد و فیلترجدید

• ترازکاری دوباره موتور/پمپ با ابزار دقیق

• نصب صافی نو و رفع گرفتگی‌ها

• کوتاه نگه داشتن شیلنگ و مسیر ورودی روغن برای کاهش افت فشار

• برگزاری دوره‌های آموزشی عیب‌یابی برای اپراتورها

• ثبت و مستندسازی هر نوع صدای غیرعادی برای پیشگیری آینده

نکات طلایی فنی برای افزایش عمر و کاهش هزینه‌ها

• هر صدای “غیرعادی” در پمپ، نشانه یک اخطار جدی است. “کار کردن با مشکل” مساوی است با هزینه سنگین آینده!

• همیشه پس از تعمیرات اساسی، به تنظیم دقیق کوپلینگ و تثبیت پایه‌ها توجه کنید.

• بررسی فشار سیستم و رفع نشت روغن، نقش حیاتی در پیشگیری از نویز دارند.

• روغن هیدرولیک مرغوب و فیلتر باکیفیت هزینه اضافه نیست؛ سرمایه‌گذاری روی عمر پمپ است.

نتیجه‌گیری

عیب‌یابی به‌موقع نویز و ارتعاشات در پمپ‌های هیدرولیک کلید حفظ سلامت و راندمان سیستم صنعتی یا کشاورزی است. رعایت دستورالعمل‌های فوق و آموزش مستمر، بهترین راه برای داشتن سیستم هیدرولیک بی‌صدا و پایدار است.