چطور بهترین روغن هیدرولیک را انتخاب کنیم و هر چند وقت تعویض کنیم؟
راهنمای جامع انتخاب، استفاده و نگهداری روغن هیدرولیک
مقدمه
سیستم‌های هیدرولیک قلب تپنده بسیاری از دستگاه‌های صنعتی، راه‌سازی و کشاورزی هستند. در این سیستم‌ها، روغن هیدرولیک نقش خون را بازی می‌کند؛ یعنی نیروی لازم را منتقل می‌کند، قطعات را روانکاری می‌نماید و حرارت را کاهش می‌دهد. انتخاب روغن مناسب و تعویض به‌موقع آن، تفاوتی بزرگ بین یک سیستم روان و یک سیستم پرهزینه و خراب ایجاد می‌کند.
۱. وظایف اصلی روغن هیدرولیک
روغن هیدرولیک علاوه بر انتقال نیرو، چهار وظیفه مهم دیگر دارد:
روانکاری قطعات → کاهش اصطکاک و جلوگیری از سایش.
خنک‌کاری سیستم → جلوگیری از افزایش دمای بیش از حد.
محافظت در برابر زنگ‌زدگی و خوردگی.
انتقال تمیزکننده‌ها و جداسازی آلودگی‌ها با کمک فیلترها.
۲. انواع روغن هیدرولیک
در بازار سه دسته اصلی روغن هیدرولیک وجود دارد:
| نوع روغن | ویژگی‌ها | کاربردها |
|---|---|---|
| معدنی (Mineral) | پایه نفتی، قیمت مناسب، عملکرد پایدار | ماشین‌آلات صنعتی و راه‌سازی عمومی |
| سنتتیک (Synthetic) | مقاومت بالا در دماهای شدید، طول عمر بیشتر | صنایع پیشرفته، محیط‌های سخت |
| زیست‌تخریب‌پذیر (Bio-based) | پایه گیاهی، دوستدار محیط زیست، ایمن در نشت | صنایع غذایی، کشاورزی و محیط‌های حساس |
۳. چگونه بهترین روغن هیدرولیک را انتخاب کنیم؟
برای انتخاب روغن مناسب باید به این ۵ نکته توجه کنید:
۱. ویسکوزیته (Viscosity)
ویسکوزیته یعنی غلظت یا مقاومت روغن در برابر حرکت.
روغن‌های غلیظ‌تر برای دماهای بالا و روغن‌های رقیق‌تر برای دماهای پایین مناسب‌اند.
استاندارد رایج: ISO VG 32، 46، 68 (عدد بالاتر = غلظت بیشتر)
۲. دما و شرایط کاری
محیط‌های گرم → روغن با پایداری حرارتی بالا
محیط‌های سرد → روغن با نقطه ریزش پایین
۳. سازگاری با سیستم
بررسی دفترچه راهنمای دستگاه یا توصیه سازنده بسیار مهم است.
استفاده از روغن اشتباه، باعث خرابی اورینگ‌ها و قطعات داخلی می‌شود.
۴. افزودنی‌ها (Additives)
ضد سایش (AW)
ضد زنگ و خوردگی
ضد کف شدن (Anti-foam)
۵. کیفیت برند
برندهای معتبر مانند Shell، Mobil، Total، Castrol یا برندهای معتبر داخلی با گواهینامه ISO.
۴. هر چند وقت باید روغن هیدرولیک را تعویض کنیم؟
زمان تعویض به عوامل متعددی بستگی دارد:
ساعت کارکرد دستگاه (به‌طور میانگین هر ۲۰۰۰ تا ۴۰۰۰ ساعت کار)
آلودگی یا تغییر رنگ و بوی روغن
کاهش ویسکوزیته یا ایجاد کف
توصیه سازنده
نکته مهم: قبل از تعویض روغن، حتماً فیلترهای هیدرولیک نیز تعویض یا تمیز شوند.
۵. علائم نیاز به تعویض روغن هیدرولیک
تغییر رنگ به قهوه‌ای تیره یا سیاه
بوی سوختگی یا بد
حساسیت بیش از حد دستگاه به تغییرات دما
کند شدن عملکرد جک‌ها و پمپ
۶. توصیه‌های مهم برای افزایش عمر روغن
نگهداری روغن در ظروف بسته و به‌دور از نور خورشید
استفاده از قیف و ابزار تمیز برای پر کردن
تست دوره‌ای کیفیت روغن در دستگاه‌های حساس