🔧 شیرآلات هیدرولیک: راهنمای کامل انتخاب، سایزبندی و کاربرد در صنعت
مقدمه
در هر سیستم هیدرولیک، شیرآلات هیدرولیک نقش اساسی در کنترل فشار، جهت و دبی جریان روغن را دارند. انتخاب درست شیر می‌تواند تفاوت بین کارکرد روان سیستم و خرابی مداوم باشد. در این راهنما، اصول انتخاب و سایزبندی شیرهای دستی، برقی، فشارشکن و جهت‌دار را بررسی می‌کنیم تا بتوانید بهترین گزینه را برای کاربرد صنعتی خود انتخاب کنید.
💡 بخش اول: شیرآلات هیدرولیک چه هستند؟
شیرآلات هیدرولیک اجزایی هستند که مسیر جریان روغن را باز، بسته یا تغییر می‌دهند. بسته به نوع سیستم، ممکن است دستی، سولنوئیدی (برقی)، یا اتوماتیک عمل کنند.
از طریق این شیرها می‌توان:
فشار سیستم را کنترل کرد (شیر فشارشکن یا Relief Valve)
جهت حرکت سیال را تعیین کرد (شیر جهت‌دار یا Directional Valve)
سرعت یا حجم جریان را تنظیم کرد (شیر دبی یا Flow Control Valve)
⚙️ بخش دوم: انواع شیرآلات هیدرولیک
۱. شیر فشارشکن (Pressure Relief Valve)
برای جلوگیری از آسیب‌دیدگی اجزا در اثر افزایش فشار طراحی شده است. فشار تنظیمی باید حدود ۱۰% بالاتر از فشار کاری سیستم باشد.
۲. شیر جهت‌دار (Directional Control Valve)
جهت حرکت سیال و تغییر مسیر را مشخص می‌کند؛ معمولاً به صورت ۳ یا ۴ راهه با ۲ یا ۳ موقعیت عرضه می‌شود.
نمونه کاربرد: کنترل جهت حرکت جک هیدرولیک یا سیلندرها.
۳. شیر محدودکننده دبی (Flow Control Valve)
برای تنظیم سرعت حرکت جک‌ها و موتورها از طریق تغییر دبی جریان استفاده می‌شود.
۴. شیر یک‌طرفه (Check Valve)
جریان را تنها در یک‌جهت عبور می‌دهد و مانع برگشت روغن می‌شود.
۵. شیر اطمینان ترکیبی (Pilot-Operated Relief)
برای سیستم‌های بزرگ و فشار بالا که نیازمند دقت بیشتر هستند کاربرد دارد.
📐 بخش سوم: اصول سایزبندی شیرآلات هیدرولیک
در انتخاب سایز مناسب شیرآلات، سه عامل حیاتی‌اند:
دبی نامی سیستم (Flow Rate) – بر حسب لیتر در دقیقه (L/min)
فشار کاری (Operating Pressure) – بر حسب بار یا PSI
نوع رزوه و قطر کانال ورودی/خروجی
برای مثال:
اگر سیستم شما پمپی با دبی 60 L/min و فشار کاری 150 بار دارد، شیر ¾ اینچ گزینه‌ی مطلوبی است؛ این سایز افت فشار را کاهش می‌دهد و جریان را بدون انسداد عبور می‌دهد.
⚠️ نکته: انتخاب سایز کوچکتر از حد نیاز باعث افزایش افت فشار و کاهش راندمان کل سیستم خواهد شد.
🧰 بخش چهارم: نکات نصب صحیح شیرآلات
همیشه قبل از نصب، مسیر لوله و رزوه‌ها را تمیز کنید.
جهت جریان روغن را با فلش روی بدنه شیر مطابقت دهید.
در سیستم‌هایی با لرزش زیاد، از نگهدارنده یا بست‌های ضدلرزش استفاده کنید.
پس از نصب، فشار کاری را مرحله‌به‌مرحله تنظیم کنید تا از شُوک ناگهانی جلوگیری شود.
🔍 بخش پنجم: اشتباهات رایج در انتخاب شیرآلات
استفاده از شیر دستی در محل‌های با دسترسی محدود یا ارتعاش بالا
انتخاب سایز نامناسب نسبت به پمپ یا یونیت
عدم تنظیم صحیح فشارشکن
انتخاب اشتباه نوع رزوه (BSP – NPT – Metric)
استفاده از شیرهای برند غیرمعتبر بدون گارانتی اصالت
🔗 محصولات پیشنهادی از سایت پرشین هیدرولیک خراسان
زیرشیری فشارشکن ۱/۴ اینچ
زیرشیری فشارشکن ۳/۸ اینچ
شیر سه لیور دستی
شیر هیدرولیک ۳/۴ اینچ ظرفیت ۸۰ تا ۱۲۰ لیتر