تفاوت شیرهای کنترل جریان و فشار در سیستم‌های هیدرولیک
اشتباهاتی که می‌توانند کل مدار را از کار بیندازند
در مدارهای هیدرولیک صنعتی، دو نوع شیر بیشترین استفاده را دارند: شیر کنترل جریان (Flow Control Valve) و شیر کنترل فشار (Pressure Control Valve).
در ظاهر ساده به نظر می‌رسند، اما اشتباه در نصب یا انتخابِ میان این دو، یکی از شایع‌ترین دلایل افت راندمان، لرزش، و خرابی پمپ‌ها است.
این مقاله یک راهنمای فنی کوتاه اما جامع است تا بدون سردرگمی، تفاوت‌ها و نحوه‌ی نصب درست را بدانید.
۱. وظیفه‌ی هر شیر در مدار هیدرولیک
🔹 شیر کنترل جریان:
وظیفه دارد حجم روغن عبوری را ثابت نگه دارد تا سرعت جک‌ها و موتورها قابل‌پیش‌بینی شود.
جای نصب: معمولاً بین پمپ و عملگر (جک یا موتور).
کاربرد: کنترل سرعت حرکتی، جلوگیری از ضربه‌های حرکتی (jerk).
نمونه استفاده: در دستگاه پرس، بالا رفتن شافت فشرده با سرعت ثابت.
🔹 شیر کنترل فشار:
وظیفه دارد فشار مدار را در حد ایمن نگه دارد تا هیچ قطعه‌ای آسیب نبیند.
جای نصب: معمولاً در خروجی پمپ یا شاخه‌های فرعی مدار.
کاربرد: تنظیم فشار کاری، جلوگیری از فشار بیش‌ازحد، ایمنی پمپ و جک‌ها.
نمونه استفاده: در مدار یونیت هیدرولیک سنگین، فشار سیستم را روی ۲۱۰ بار نگه می‌دارد.
۲. تفاوت اصلی از دید طراحی
| عامل | شیر کنترل جریان | شیر کنترل فشار |
|---|---|---|
| هدف طراحی | تنظیم سرعت حرکت | حفظ فشار ایمن |
| فیدبک مدار | وابسته به دبی | وابسته به فشار |
| نوع تنظیم | دستی یا اتوماتیک | فنردار، تنظیم‌پذیر |
| حالت مدار بعد از تنظیم | باز باقی می‌ماند (جریان ادامه دارد) | ممکن است مسیر را ببندد یا منحرف کند |
| حساسیت به دمای روغن | بالا | متوسط |
| نقش در ایمنی سیستم | غیرمستقیم | مستقیم |
۳. اشتباهات رایج در نصب این شیرها
نصب شیر کنترل جریان در جای شیر فشارشکن
خیلی از تعمیرکاران، به اشتباه برای «کاهش فشار» از شیر جریان استفاده می‌کنند.
نتیجه؟ پمپ تحت فشار مداوم می‌ماند → روغن داغ → عمر اورینگ نصف می‌شود.
عدم تعبیه مسیر برگشت (Drain Line) در شیر فشارشکن.
این خط برگشت باید همیشه آزاد و بدون گیر باشد، وگرنه شیر در وضعیت بسته می‌ماند و مدارتان روی فشار کامل گیر می‌کند.
تنظیم بیش از حد فشار فنر در شیر فشارشکن.
اگر شیر را زیاد ببندید، مدار عملاً بدون محافظ می‌شود و احتمال ترک‌خوردگی پوسته پمپ بالا می‌رود.
ترکیب اشتباه شیر کنترل دبی با جک‌های دوطرفه بدون استفاده از شیر چک.
در این حالت روغن ممکن است برگردد و باعث حرکات ناگهانی شود.
۴. نکات نصب صحیح و نگه‌داری
قبل از نصب، جهت فلش روی بدنه شیر را بررسی کنید (جهت جریان مشخص است).
از فیلتر مناسب روغن با تخلخل زیر ۲۵ میکرون استفاده کنید تا سیت شیر آسیب نبیند.
در سیستم‌های پیوسته، ماهی یک بار فشار کاری واقعی را با گیج تست کنید.
حتماً از درب باک استاندارد و روغن‌نما متوسط برای کنترل سطح روغن استفاده کنید.
اگر لرزش یا صدای «فیش، فیش» شنیدید، احتمال بسته بودن مسیر برگشت شیر فشارشکن بالاست.
۵. انتخاب شیر مناسب از فروشگاه پرشین هیدرولیک خراسان
| مدل محصول | نوع شیر | فشار کاری | قیمت تقریبی |
|---|---|---|---|
| زیرشیری فشارشکن‌دار ¼ اینچ | فشارشکن | تا 250 بار | ۱,۱۵۰,۰۰۰ تومان |
| زیرشیری فشارشکن‌دار ⅜ اینچ | فشارشکن | تا 250 بار | ۱,۴۰۰,۰۰۰ تومان |
| شیر هیدرولیک ¾ اینچ ظرفیت ۸۰–۱۲۰ لیتر | کنترل جریان | تا 200 بار | ۹,۷۰۰,۰۰۰ تومان |
💡 تضمین اصالت: تمام شیرهای عرضه‌شده از برندهای معتبر صنعتی و قابل ردیابی هستند.
🚚 ارسال سریع: سفارش‌ها در کمترین زمان به باربری تحویل داده می‌شود.
📞 پشتیبانی تخصصی: PHKH آماده مشاوره ۲۴ ساعته هستند.